Wij nu hebben niet de geest der wereld ontvangen, maar de Geest uit God, opdat wij zouden weten, wat ons door God in genade geschonken is. Hiervan spreken wij dan ook met woorden, die niet door menselijke wijsheid, maar door de Geest geleerd zijn, zodat wij het geestelijke met het geestelijke vergelijken. Doch een ongeestelijk mens aanvaardt niet hetgeen van de Geest Gods is, want het is hem dwaasheid en hij kan het niet verstaan, omdat het slechts geestelijk te beoordelen is. (1 Kor.2:12-14)
Het valt me al een lange tijd op dat er op het gebied van het geloof heel wat vermengingen met de psychologie plaatsvinden. Hiermee bedoel ik met name dat het geloofsleven wordt verklaard of vermengd met theorieën/opvattingen die voortkomen uit de psychologie. Wat is psychologie eigenlijk? Ik besef dat er veel meer over valt te zeggen, maar hier twee korte definities (bron: https://www.vandale.nl):
- wetenschap van de bewustzijnsverschijnselen, van de belevingen en gedragingen.
- begrip van de menselijke geest.
Om het met eigen woorden te zeggen: de psychologie bestudeert en verklaart onze ervaringen, ons gedrag, en onze geest. Aangezien ons geloof ook een zaak is van ervaring, gedrag en de geest, kan je de psychologie ook toepassen op het geloof. Met andere woorden: je kan het geloof psychologisch proberen te benaderen. Een voorbeeld hiervan zie je wanneer men psychologisch probeert te verklaren waarom sommige mensen geloven. Men zegt dan bijvoorbeeld: mensen die geloven doen dit omdat zij anders het leven niet aankunnen en daarom een houvast zoeken in hun leven.
Hoewel dit natuurlijk in bepaalde gevallen kan voorkomen biedt de Bijbel ons een ander antwoord! Immers Bijbels gezien komen mensen tot geloof door het horen van het Woord van God en de werking van de Heilige Geest in hun leven! Zo zegt Rom.10:17 het: Zo is dan het geloof uit het horen, en het horen door het woord van Christus. En in Joh.16:8 lezen we over het werk van de Heilige Geest: En als Hij komt, zal Hij de wereld overtuigen van zonde en van gerechtigheid en van oordeel;
Met andere woorden: ons geloof vindt zijn oorsprong in Gods werk in ons leven en is in die zin niet psychologisch te verklaren. Het is overigens ook wel te begrijpen dat men met deze verklaring komt, want als het niet van God vandaan zou komen, dan moet er wel een menselijke verklaring aan ten grondslag liggen! Niet voor niets heb ik de tekst uit 1 Kor.2:12-14 boven deze overdenking geplaatst. Een ongeestelijk mens (mensen zonder de Geest van God) kunnen geestelijke zaken niet begrijpen. Om het wel te begrijpen heb je de Geest van God nodig.
Als je de Geest van God hebt ontvangen mag je weten en beseffen wat God je in genade geschonken heeft. En dat is een enorme rijkdom! Het is de volheid die je in Christus ontvangen hebt (Kol.2:10)
En dan is er toch iets aan de hand wat me wel eens wat zorgen baart. Ik noemde het al in het voorgaande: vermengingen van het geloof met de psychologie. Wat gebeurt er? We sluiten een soort compromis met de psychologie. Aan de éne kant weten we door de Heilige Geest wat ons door God in genade geschonken is (namelijk: alles wat wij nodig hebben) maar op één of andere manier is ons dat niet genoeg en gaan wij te rade bij de psychologie.
Ja ook gelovigen worstelen met problemen. Het hoort bij de gebrokenheid van ons bestaan hier op aarde. En bij ieder probleem staan wij voor de keuze: wil ik hierin Gods weg gaan, en volledig vertrouwen op Hem, of wil ik hierin wat hulp van de psychologie? Beseffen we echter dat de psychologie zich met name richt op de mens die wij van nature zijn, namelijk onze oude mens? De mens geboren, opgegroeid, met misschien wel een moeilijke jeugd, psychisch gekwetst, verwond, misvormd in het karakter, met misschien wel kwalijke neigingen, noem maar op.
Ja de één heeft het wat beter getroffen dan de ander, en als je het slecht getroffen hebt, dan kan je wel wat psychologische hulp gebruiken! Hulp die je in staat stelt het moeilijke leven te hanteren en aan te kunnen. Je gaat van therapie naar therapie en probeert je oude psychische kwetsuren te genezen. En als dat niet lukt probeer je er in ieder geval mee om te gaan zodat het je leven niet langer beheerst.
Is deze psychologische hulp dan allemaal zinloos? Nutteloos? Verkeerd? Nee, dat zeg ik niet. Zeker als je God niet kent lijkt het me niet verkeerd om hulp te zoeken om een evenwichtig leven te kunnen lijden. Ook al is het dan slechts op het menselijk en natuurlijk vlak.
De vraag is echter: moeten wij als gelovigen ook bij de psychologie te rade gaan? Moeten wij ons door de psychologie laten helpen om onze problemen te lijf te gaan? Nog een stapje verder: moeten wij als christenen de therapieën vanuit de psychologie overnemen en er een christelijke toepassing aan geven? (Je zou bijvoorbeeld de psychotherapie kunnen verchristelijken door samen met de therapeut onder leiding van de Heilige Geest terug te gaan naar het verleden, om zo de oude wonden uit ons verleden innerlijk te genezen).
In de Bijbel (ons richtsnoer voor het leven) vinden we hier in ieder geval niets van terug. Integendeel: ons wordt aangeraden ons verleden achter ons te laten en om onze hulp maar op één plek te zoeken, namelijk bij God, onze Here. De 5 Sola`s (Latijns voor: alleen) van de Reformatie zijn er niet voor niets: Sola Scriptura (alleen door de Schrift), Sola Gratia (alleen door genade), Sola Fide (alleen door geloof), Solus Christus (alleen Christus), Soli Deo Gloria (alleen God de eer).
We lezen in Spreuken 3:5-8 Vertrouw op de Here met uw ganse hart en steun op uw eigen inzicht niet. Ken Hem in al uw wegen, dan zal Hij uw paden recht maken. Wees niet wijs in eigen ogen, vrees de Here en wijk van het kwaad; Het zal medicijn wezen voor uw vlees, en lafenis voor uw gebeente.
Vertrouwen op de Here, met het hele hart! Ja, niet met een half hart, niet een vertrouwen op de Here èn de psychologie. Niet een vertrouwen op de Here èn de menselijke redeneringen. Zelfs niet een vertrouwen op de Here èn ons eigen inzicht.
Vertrouwen op de Here, dat betekent een vertrouwen op zijn woord. Het woord dat ons zegt dat onze oude mens maar één plek toekomt, namelijk het kruis waaraan Christus stierf, en wij met Hem (Rom.6:6). Het woord dat ons zegt dat wij met Hem zijn levend gemaakt (Efeze 2:5). Het woord dat ons zegt dat we nieuwe scheppingen zijn in Christus en dat het oude is voorbijgegaan (2 Kor.5:17).
Van daaruit mogen wij leren leven. Vanuit de nieuwe schepping die wij zijn in Christus. Deze nieuwe schepping is volledig geworteld in Christus, vindt alles in Hem, is één plant geworden met Hem (Rom.6:5) en wandelt vanuit Gods kracht in de werken die Hij heeft voorbereid (Efeze 2:10).
dat gij, wat uw vroegere wandel betreft, de oude mens aflegt, die ten verderve gaat, naar zijn misleidende begeerten, dat gij verjongd wordt door de geest van uw denken,en de nieuwe mens aandoet, die naar (de wil van)God geschapen is in waarachtige gerechtigheid en heiligheid. (Efeze 4:22-24)
Voetnoot: Alle Bijbelteksten in deze overdenking zijn ontleend aan: Vertaling 1951 in opdracht van het Nederlands Bijbelgenootschap bewerkt door de daartoe benoemde commissies , © Nederlands Bijbelgenootschap, 1951